GIAÙO DUÏC CON
CAÙI (Tieáp Theo)
“Töø phuùt ñaàu
haõy daïy cho treû thô bieát ñöôøng loái phaûi theo, cho ñeán tuoåi giaø noù
khoâng laïc ñöôøng cuûa noù.” (Cn21:6)
Vuõ Hoàng
Göông Saùng, ñöøng Göông Xaáu
Caùc baäc
phuï huynh ñeàu ñoàng yù, vieäc taäp thoùi quen cho em beù coù hai maët: Lôøi
daïy vaø Göông saùng. Lôøi daïy moät ñaøng, Vieäc laøm moät neûo laø phaûn
giaùo duïc. Ñöøng nghó treû em coøn nhoû khoâng bieát gì. Moät laàn baát tín,
vaïn söï chaúng tin.
Treû
em trong baøo thai, daïy baèng caùi Taâm cuûa ngöôøi meï. Treû nhoû ñaõ sinh
ra, daïy baèng caùi Tình cuûa cha meï töông kính yeâu thöông nhau, roài cuøng
nhau chaêm soùc cho beù. Treû nhoû töø hai tuoåi trôû leân cho ñeán tuoåi vaøo
ñôøi, daïy baèng Göông saùng vaø Thoùi quen toát cuûa cha meï vaø anh chò trong
gia ñình.
Töø 6 tuoåi ñeán tuoåi vaøo ñôøi
Neáu
cha meï boû qua saùu naêm ñaàu, buoâng thaû theo yù con, khoâng löu yù giaùo
duïc gì caû, ñeán naêm beù saùu tuoåi môùi baét ñaàu uoán naén, thì thaät laø
khoù khaên. Bôûi vì con chuùng ta ñaõ quen vôùi nuoâng chieàu, quen laøm theo
yù rieâng cuûa noù, vuïng dôû thì nhieàu, khoân hay thì ít. Khi aáy muoán cho
caùc em vaâng lôøi ngay, seõ khoâng traùnh ñöôïc söï la maéng, ñe doïa, thaäm
chí coù theå ñaùnh ñaäp nöõa.
Hôn nöõa,
ôû tuoåi naøy trôû leân, con caùi cuõng baét ñaàu bung daàn ra khoûi voøng tay
cha meï nhö: ñi hoïc, ñi nhaø thôø, ñi chôi moät mình quanh xoùm. ÔÛ nhöõng nôi
ñoù, chuùng seõ gaëp nhöõng em khaùc ñuû löùa tuoåi, töû teá cuõng coù, maø
xaáu cuõng nhieàu, chöa keå ñeán nhöõng hình aûnh em thaáy trong saùch, trong
TV, phim video, trong games, ñaày baïo löïc, haän thuø, tình töù, maùnh khoeù,
doái gaït.
Nhaân aùi vaø Nhaãn naïi
Giaùo duïc
con ôû löùa tuoåi naøy phaûi tinh teá, vì trí khoân treû em coøn raát ñôn giaûn,
maø laïi hay toø moø vaø thöôøng baét chöôùc ngöôøi lôùn moät caùch voâ thöùc
voâ tri. Cho neân nhieàu khi nhöõng cöû chæ, vieäc laøm cuûa caùc em, theo
caùch nhìn cuûa ngöôøi lôùn tuoåi cho laø coù toäi, nhöng ñoái vôùi caùc em
chaúng phaûi laø toäi ñaâu. Ñöøng neân chæ nhìn hieän töôïng beân ngoaøi cuûa
treû roài la loái ñeå laøm chuùng nhaùt sôï. Ñöøng deã noåi noùng, tuyeät ñoái
khoâng neân maéng con laø: “Ñoà quûi! Ñoà ngu! Ñoà maát daïy!” Vì con laø bôûi
goác cha maø ra. Maø cha thì bôûi goác Ñöùc Kitoâ Gieâsu.
Söï
ngu khoân ôû ñôøi, duø löùa tuoåi naøo cuõng khoù coù tieâu chuaån ñeå ñònh
giaù cho ñuùng. Chuùng ta ñaõ töøng nghe coù vò lôùn tuoåi töï traùch khi troùt
laøm ñieàu laàm lôõ: “Thaät mình giaø ñaàu maø coøn daïi”.
Rieâng veà
con nít neáu ta ñaùnh giaù baèng caùch, “aên cuûa ngöôøi laø khoân, bò ngöôøi
aên laø ngu”, ñeå raên ñe söûa daïy chuùng, thì ñoù laø caùch giaùo duïc raát
nguy hieåm. Chính quan nieäm naøy ñaõ laøm cho moät soá con em hoïc caùch soáng
khoân ranh maùnh khoeù tröôùc tuoåi. Nhöõng em nhö theá khi tröôûng thaønh duø
ôû ñòa vò naøo trong xaõ hoäi, hoaëc trong giaùo hoäi, cuõng chæ soáng tìm lôïi
cho baûn thaân, khoù maø coù loøng vò tha nhaân aùi vôùi ngöôøi khaùc.
(Neáu xeùt theo tieâu chuaån
khoân daïi ngöôøi ñôøi: ‘Khoân aên ngöôøi daïi ngöôøi aên’ thì, thöû hoûi ai
daïi baèng Ñöùc Gieâsu? Ngaøi laø moät vò Thieân Chuùa maø khoâng ôû laïi trôøi
cao ñoàng haøng ñoàng trò vôùi Thieân Chuøa, maø ñem thaân xuoáng ñaát, maëc
laáy xaùc phaøm, bò deøm pha cheá dieãu, bò keû khinh ngöôøi gheùt, roài cuoái
cuøng laø caùi cheát, khoâng phaûi treân giöôøng nhö chuùng ta, maø cheát treân
thaäp giaù, Ph 2:5-11. Chính caùi ñieân daïi cuûa Ñöùc Gieâsu, maø chuùng ta
vaø nhaân loaïi môùi coù ñöôïc toát nhö ngaøy hoâm nay. Caùi ñieân daïi ñoù laø
TìnhYeâu.”)
Trí duïc, Ñöùc duïc
Ñaït ñöôïc
phöông caùch giaùo duïc toát, cho treû em xöùng ñaùng moät nhaân vò ñeå vaøo
ñôøi. thì phaûi coù hai maët song song: Trí duïc vaø Ñöùc duïc. Vaø chính caùc
baäc cha meï phuï huynh, thaày coâ, linh muïc treân toøa giaûng, nöõ tu daïy
giaùo lyù, cuõng phaûi trang bò cho baûn thaân mình veà hai maët Trí vaø Ñöùc
tröôùc ñaõ. Bôûi vì mình coù thì môùi cho ñöôïc ngöôøi khaùc. Ñöøng bao giôø
giaùo duïc theo caùch phaûn giaùo duïc: Haõy laøm caùi gì toâi noùi, ñöøng laøm
caùi gì toâi laøm. Hôn nöõa vieäc heä troïng naøy ñaõ ñöôïc chính Ñöùc Gieâsu
Kitoâ caûnh giaùc trong Thaùnh Kinh:
“Ñöùc Gieâsu noùi: Kyù luïc vaø
kinh sö ngöï treân toøa Moâseâ, vaäy moïi ñieàu hoï noùi vôùi anh em, anh em
haõy giöõ laáy, nhöng anh em ñöøng laøm theo vieäc laøm cuûa hoï. Vì hoï noùi
maø khoâng laøm. Hoï chaát nhöõng gaùnh naëng ñaët treân vai ngöôøi ta, nhöng
chính hoï laïi khoâng ñuïng moät ngoùn tay ñeå lay thöû xem naëng haynheï” Xem
Mt 23: 1-4
Tieåu chuaån giaùo duïc cuûa tín höõu.
Nhöng neáu
xeùt cao hôn vì chuùng ta laø tín höõu, thì chuùng ta ñöøng neân queân vaán ñeà
quan yeáu naøy, laø phaûi giaùo duïc con em theo tieâu chuaån cuûa keû tin.
Tieâu chuaån aáy laáy töø maãu göông Thaäp Giaù Chuùa Kitoâ, vaø dìm mình trong
Thaàn Khí tình yeâu cuûa Ngaøi. Tieâu chuaån aáy laø khoâng khoan nhöôïng vôùi
söï toäi, söï xaáu, nhöng thöông yeâu nhaân aùi, xoùt xa tröôùc nhöõng lôõ
daïi, nhöõng sa ngaõ cuûa con em vaø cuûa ngöôøi döôùi. Naâng ñôõ chuùng trong
khi vaáp ngaõ. Haõy xem Chuùa Kitoâ Gieâsu. Ngaøi ñaõ xöû vôùi chuùng ta theá
naøo, khi chuùng ta ñaõæ phaïm nhöõng toäi khuûng khieáp. Khi chuùng ta ñaõ
laøm nhöõng ñieàu baát nhaân quaùi aùc vôùi ñoàng loaïi, ñoâi khi vôùi caû vôï,
caû choàng, vôùi caû con caùi chuùng ta, vaø coøn vôùi caû chính baûn thaân
nöõa.
Söûa daïy coâng minh
Ñoái vôùi
con caùi, haõy söûa daïy. Nhöng söûa daïy coâng minh, chôù khoâng coâng thaúng.
Coâng minh laø coù tình ngöôøi vaø khoâng veà huøa vôùi söï xaáu. Coøn coâng
thaúng thì khoâng coù tình ngöôøi, maø traùi laïi, ñeå toû uy quyeàn vaø thoûa
maõn töï aùi, coøn chaø ñaïp nhaân phaåm ngöôøi phaïm loãi nöõa. Coâng thaúng,
khoâng bieát xoùt thöông ngöôøi loãi phaïm, maø chæ giöõ maët muõi cho baûn
thaân mình, cho gia ñình mình, cho doøng hoï mình, cho xöù ñaïo mình. Nhöng
laém khi caùi maët muõi aáy noù cuõng teøm lem töø laâu roài.
Taïi xöù
ñaïo Vieätnam ôû Myõ, coù moät con gaùi mang thai, leân cha xin cho ñöôïc keát
hoân vôùi ngöôøi noù thöông. Cha löõng lôø khoâng giaûi quyeát vì neå oâng boá coâ
gaùi laø em hoï oâng truøm. OÂng boá noùi vôùi cha: Noù ñi ñaâu thì ñi, ñeå noù
ôû ñaây, maët muõi naøo maø chuùng con daùm nhìn baø con trong xöù. Leã cöôùi
cuûa coâ gaùi: cha laï, khoâng 1æ boâng hoa treân baøn thôø, khoâng thaáy maët
1 ngöôøi beân hoï nhaø gaùi.
Coù moät em
gaùi (ôû xöù ñaïo thuoäc Ñaønaüng Vieâtnam) vì mang thai khoâng choàng, bò cha
xöù baét quøi ôû cuoái nhaø thôø ngaøy leã Chuùa nhaät. Hình phaït sæ nhuïc em
nhö theá, maø oâng cha xöù laïi coøn noùi treân toøa giaûng laø ñeå laøm göông
cho nhöõng em gaùi khaùc.
Coù moät em gaùi Vieät, hoïc
lôùp 11 Giaùo lyù, tính em phoùng tuùng, nhaûy nhoùt töng böøng. Ngaøy tónh
taâm chuaån bò laõnh bitich Theâm söùc, em cuõng ñònh xuø luoân. May quùa em
ñaõ ñöôïc xöng toäi, vaø trong toaø em khoùc quùa söùc, cha giaûi toäi baûo em,
con ñi röûa maët ñi, roài voâ laïi nhaø thôø döï thaùnh leã. Taïi phoøng röûa
maët ra, em gaëp moät nöõ tu Vieätnam, nöõ tu naøy khoâng phaûi thaøy daïy
giaùo lyù em, cuõng chaúng phaûi laø gì cuûa em, chæ laø moät thö kyù vaên
phoøng, thaáy em aên maëc xoác xeách, aùo trong ngaén hôû roán, ma sô la maéng
khoâng neát na, vaø ñuoåi em ra khoûi nhaø nguyeän, coøn ñe seõ gaïch teân em
khoûi danh saùch theâm söùc, em caøng nöùc nôû. Ma sô noùi phaûi daïy noù cho
noù khoûi spoil. Coù ngöôøi nghe chuyeän naøy noùi: Noù vöøa xöng toäi xong,
spoil caùi noãi gì? Khoâng bieát ñöùa hôû roán vaø keû kín roán, tröôùc maët
Chuùa, ai saïch hôn ai?
Treân ñaây
chæ laø soá raát ít trong nhöõng caâu chuyeän coù thaät ôû Vieätnam cuõng nhö
ôû Myõ. Xin moät soá cha meï, moät soá caùc cha, vaø nöõ tu coù nhieäm vuï
giaùo duïc con em, moãi laàn raên daïy loãi laàm maø caùc ñaáng cho laø naëng
hoaëc cho laø maát ñöùc khieát tònh, haõy nhôù laïi caâu chuyeän Ngöôøi Ñaøn
Baø Ngoaïi Tình Bò Baét Quûa Tang, trong Tin Möøng theo thaùnh Gioan. Vaø haõy
hoïc caùch Ñöùc Gieâsu ñoái xöû vôùi ngöôøi ñaøn baø aáy nhö theá naøo.
Khi con caùi sai loãi
Khi con
caùi sai loãi, ngay caû loãi naëng, ñöøng phaûn öùng theo baûn naêng, maø phaûi
giaùo duïc theo lyù trí. Cha meï phaûi heát söùc kieân nhaãn xem xeùt vaán ñeà
töôøng taän, roài nheï nhaøng yeâu thöông chæ daãn. Ñöøng bao giôø daïy con
trong côn noùng giaän, luùc cha hoaëc meï noùng giaän, töï mình coøn khoâng
kieàm cheá ñöôïc baûn thaân, laøm sao maø giaùo duïc con caùi. Daïy con luùc
aáy laø chæ truùt côn noùng giaän leân con cho haû maø thoâi. Haäu quûa coù
theå gaây aân haän suoát ñôøi. Coù moät caâu noùi raát chí lyù: An angry man
opens his mouth and shuts up his eyes. Ngöôøi noùng giaän thì môû to caùi loã
mieäng, nhöng laïi nhaém chaët ñoâi maét.
Rieâng treû
em bò ñaøn aùp trong côn noùng giaän cuûa ngöôøi cha hoaëc meï, chuùng seõ sôï
haõi laém. Laàn sau neáu coù sai loãi, chuùng seõ choái bay choái bieán nhöõng
ñieàu loãi phaïm chuùng laøm, khoâng phaûi vì chuùng gian doái, maø chæ do quùa
sôï haõi maø thoâi.
Taâm hoàn
treû em laø caû moät khoâng gian ñaày ngôõ ngaøng tröôùc moïi thöù chuùng gaëp
haøng ngaøy. Coù raát nhieàu ñieàu chuùng ñang muoán tìm hieåu, coù raát nhieàu
caâu hoûi taïi sao caàn ñöôïc ngöôøi lôùn traû lôøi. Neáu söï sôï haõi khieán
chuùng thu mình laïi, laøm sao daùm thoû theû vôùi meï cha. Lôõ ra laïi bò aên
chöûi aên ñoøn. Nhöng sau löng khuaát maét cha meï, chuùng seû hoûi baïn beø,
vaø luùc aáy boïn treû ngu khôø laïi giaùo duïc cho boïn treû ngu khôø, theá
nhöng chuùng laïi raát thaûnh thôi soáng caùi theá giôùi daïi doät ngu khôø
cuûa chuùng. Khi veà nhaø, treû em laïi phaûi soáng baèng boä maët khaùc: ngoan
ngoaõn, yeân laëng, daï vaâng.
Neáu tình
traïng naøy cöù keùo daøi, em beù caøng lôùn söï xa caùch vôùi cha meï caøng
lôùn, khi chuyeän ñoäng trôøi xaûy ra, cha meï bieát ñöôïc thì moïi söï ñaõ
xong roài. Coøn tieáp