Giaùo lyù Hoân
Nhaân
Vuõ Hoàng
Phaàn I: Giaùo
lyù laø gì ?
Theo ñònh nghóa cuûa töï ñieån
Baùch Khoa ‘The World Book Encyclopedia‘ thì Giaùo Lyù laø moät heä thoáng
nhöõng caâu Hoûi vaø Thöa duøng ñeå daïy doã veà ñaïo trong nhöõng giaùo hoäi
cuûa ngöôøi Kitoâ. - Catechism: A system of questions and answers used for
religious instructions in Christian churches.
Ñònh nghóa naøy ñaõ döïa vaøo
caùc saùch giaùo lyù theá kyû thöù 16 cuûa Martin Luther, John Calvin, hoaëc
cuûa coâng ñoàng Tridentinoâ. Rieâng coâng giaùo, thaùnh Giaùo hoaøng Pioâ thöù
V (1504-1572) ñaõ soaïn cho Hoäi thaùnh moät saùch Giaùo lyù goïi laø
Tridentine Catechism. Cuøng vôùi saùch Giaùo lyù naøy, Ñöùc thaùnh cha Pioâ V
ñaõ soaïn saùch Giôø Kinh Nguyeän cho caùc linh muïc coâng giaùo nöõa.
Gaàn ñaây sau Vatican II, coù
moät saùch Giaùo Lyù soaïn chung cho Hoäi thaùnh toaøn caàu, ÑTC Gioan Phaoloâ
ñònh nghóa Giaùo lyù nhö sau: “Giaùo lyù laø nhöõng ñieàu vieát veà maàu nhieäm
Thieân Chuùa; YÙ ñònh cöùu ñoä cuûa Ngöôøi, maø Trung Taâm laø Chuùa Gieâsu
Kitoâ. Giaùo lyù ñöôïc soi saùng bôûi Thaùnh kinh, Thaùnh truyeàn vaø Huaán
quyeàn cuûa Hoäi thaùnh”. (Toâng Hieán Fidei Depositum, 11/10/1992)
Nhö vaäy Giaùo lyù laø toùm taét
Thaùnh Kinh vaø Thaùnh truyeàn. Noùi roõ hôn, Giaùo lyù khoâng theá naøo ra
ngoaøi Thaùnh kinh, Thaùnh truyeàn. Maët khaùc Giaùo lyù cuõng khoâng theå ra
ngoaøi huaán quyeàn Hoäi Thaùnh. Xin phaân bieät huaán quyeàn hoäi thaùnh vôùi
nhöõng lôøi daïy theo yù kieán rieâng cuûa moät soá linh muïc hoaëc giaùm muïc.
Moät ví duï cuï theå: Saùch
Giaùo lyù Hoân nhaân tieáng Vieät ôû Seattle, phaùt haønh naêm 1993, trang 13,
coù caâu: “Bí tích Hoân phoái laø moät nghi thöùc cao troïng ñeå baûo veä phaåm
giaù ngöôøi vôï ngang vôùi phaåm giaù ngöôøi choàng.”
Toaøn boä caâu ñònh nghóa treân
hoaøn toaøn sai laïc, khoâng ñuùng vôùi Thaùnh Kinh vaø Thaùnh truyeàn. Caùi
sai thöù nhaát: Hoäi thaùnh khoâng bao giôø tuyeân boá Bítích laø moät nghi
thöùc caû. AÙo daøi khaên ñoùng, chieâng troáng, nieäm höông, trong leã Giao
thöøa laø moät nghi thöùc, maø coù theå noùi laø moät nghi thöùc cao troïng
ñoái vôùi daân toäc. Ngay caû trong ñaïo coâng giaùo, cuõng coù nghi thöùc nhö
baùi quøi, xoâng höông, v.v. ñoù laø nhöõng nghi thöùc phuïng vuï. Nhöng Thaùnh
Theå laø Bítích. Moät thaùnh leã vì hoaøn caûnh coù theå giaûm bôùt moät soá
nghi thöùc phuïng vuï, nhöng tuyeät ñoái khoâng theå loaïi boû Thaùnh theå.
Neáu trong thaùnh leã khoâng coù Thaùnh Theå cho duø nghi thöùc phuïng vuï coù
lôùn ñeán maáy, duø giaùm muïc coù maëc aùo leã loùng laùnh, linh muïc ñoàng
teá nghieâm trang nhòp nhaøng, ca ñoaøn haùt hay nhö thieân thaàn, thì roát
cuoäc cuõng chæ laø nhöõng nghi thöùc voâ tri; bôûi vì leã xong laø bay hôi,
khoâng coøn ñeå laïi moät ích lôïi thaàn thieâng gì trong taâm hoàn, nghóa laø
khoâng laøm cho ngöôøi döï leã gaëp ñöôïc Chuùa Kitoâ Gieâsu Ñaáng Cöùu Ñoä
cuûa mình.
Caùi sai thöù hai: “Nghi thöùc
ñeå baûo veä phaåm giaù ngöôøi vôï ngang vôùi phaåm giaù ngöôøi choàng”, caâu
noùi thaät mô hoà. Bítich khoâng phaûi
laø luaät baûo veä quyeàn lôïi phuï nöõ. Maët khaùc, luaät hoaëc nghi thöùc,
töï noù khoâng coù quyeàn naêng gì caû. Luaät ban haønh maø nhaø tuø vaãn phaûi
xaây leân ñeå nhoát nhöõng keû phaïm luaät. Nhöng Bí tích thì töï coù quyeàn
naêng laøm cho ngöôøi chòu Bí tích ñoåi môùi taâm hoàn, ñoåi môùi cuoäc ñôøi.
Giaùo lyù xuaát phaùt töø Thaùnh
kinh, ñöôïc boå tuùc bôûi Thaùnh truyeàn, (boå tuùc khoâng coù nghóa laø Thaùnh
kinh thieáu soùt, maø laø nhöõng lôøi daïy cuûa caùc toâng ñoà veà Chuùa Kitoâ
truyeàn laïi cho Hoäi thaùnh), Hoäi thaùnh laø ngöôøi ñöôïc Chuùa Kitoâ Gieâsu
ban quyeàn ñi rao giaûng Giaùo lyù aáy khaép theá gian; Vaø Chuùa Thaùnh Thaàn
laø nguoàn soi saùng Giaùo lyù.
Taát caû Thaùnh kinh vaø Thaùnh
truyeàn chæ quy veà moät Chuùa Kitoâ Gieâsu Con Thieân Chuùa laøm ngöôøi, ñaõ
cheát vaø soáng laïi, hoâm nay Ngaøi laø Cöùu Chuùa cuûa nhaân loaïi. Töø tình
yeâu cuûa Con ngöôøi Gieâsu laø Chuùa naøy, Hoäi thaùnh môùi coù Giaùo lyù.
Huaán quyeàn cuûa Hoäi thaùnh,
laø quyeàn Chuùa Gieâsu trao cho caùc thaùnh toâng ñoà vaø caùc ngöôøi keá vò
cho ñeán taän theá, quyeàn ñoù laø Rao Giaûng vaø Laøm Chöùng cho Chuùa Kitoâ
Gieâsu. Vì theá nhieäm vuï cuûa caùc linh muïc laø daïy giaùo lyù. Raát nhieàu linh muïc (Vieätnam) leân toaø
giaûng khoâng noùi gì veà Chuùa Gieâsu, chæ thích giaûng luaân lyù, khuyeân
ngöôøi ta laøm caùi naøy, traùch moùc ngöôøi ta khoâng giöõ luaät kia, hoaëc
duøng Lôøi Chuùa ñeå coù lôïi cho coâng vieäc mình ñang muoán thöïc hieän, laøm
cho ngöôøi nghe raát khoù chòu, maát bình an. Theá nhöng caùc linh muïc ñoù cöù
töôûng laø ñang thi haønh huaán quyeàn cuûa Hoäi thaùnh.
Hoäi thaùnh khoâng giaûng luaân
lyù, khoâng giaûng ñaïo ñöùc theo caùch theá gian. Hoäi thaùnh giô Chuùa Gieâsu
leân cao cho moïi ngöôøi chieâm ngöôõng vaø ñoùn nhaän, vì töø nôi Chuùa Gieâsu
phuïc sinh nhaân loaïi ñöôïc ñoåi môùi vaø coù ñaày ñuû moïi söï toát laønh.
Giaùo lyù vaø Thaàn hoïc
“Ñöøng ñeå ai laáy lôøi ba hoa roãng tuyeách maø löøa doái anh em.” (Ep 5:6).
Taát caû caùc chöông trình huaán
luyeän cho caùc nam tu só ñeå laõnh chöùc vuï linh muïc, duø cho coù mang teân
laø Thaàn hoïc, Trieát hoïc, Luaân lyù hoïc gì chaêng nöõa, cuõng chæ qui veà
moät Giaùo lyù laáy töø Thaùnh kinh vaø Thaùnh truyeàn. Bôûi vì töø Chuùa Kitoâ
thì môùi naûy sinh ra Thaàn hoïc, chôù khoâng phaûi nhôø Thaàn hoïc maø ngöôøi
ta khaùm phaù ñöôïc Chuùa Kitoâ. Vì theá neáu nhöõng Thaàn hoïc Trieát hoïc cao
xa treân, maø khoâng laøm cho ngöôøi ta hieåu bieát veà Chuùa Gieâsu ñeå yeâu
meán Ngaøi, thì noù cuûng chæ laø moät nieàm töï haøo haõo.
Coù moät ñieàu chuùng ta, tín
höõu neân nhaän dieän roõ raøng ñoù laø: Thaàn hoïc khoâng phaûi laø Tin Möøng,
Thaàn hoïc cuõng phaûi laø Ñöùc Tin.
Theá maø hieän nay theá giôùi
coøn ñang coù nhöõng thöù Thaàn hoïc laøm cho ngöôøi ta xa caùch Thieân Chuùa
nhö: Thaàn hoïc Giaûi phoùng, Thaàn hoïc AÙ Chaâu, vaø hoâm nay taïi Vieät nam
laïi coù thöù ‘Thaàn hoïc gian xaûo löôn leïo’ cuûa nhoùm “linh muïc quoác
doanh” ñoù laø: Thaàn hoïc Vieät nam. Nhoùm naøy maäp môø ñöa Ñöùc Tin vaøo
phuïc vuï Ñaûng CS, hoï lyù luaän raèng: “Tröôùc khi baïn laø ngöôøi Coâng
giaùo baïn ñaõ laø ngöôøi Vieät nam”. Caâu naøy aùm chæ, cho duø baïn coù laø
ngöôøi coâng giaùo, baïn coù yeâu Chuùa yeâu ñaïo cuûa baïn theá naøo ñi nöõa
thì baïn cuõng phaûi yeâu toå quoác, yeâu daân toäc Vieät nam tröôùc ñaõ. Toå
quoác laø öu tieân moät, Chuùa laø soá 2. Bôûi vì theo CSVN thì “Vieät nam, Toå
quoác, Daân toäc” luoân ñoàng nghóa vôùi “Xaõ hoäi Chuû nghiaõ”. Vaø neáu baïn
yeâu Toå quoác, yeâu Daân toäc, yeâu nöôùc Vieät nam, töùc laø baïn yeâu Xaõ hoäi
Chuû nghóa, yeâu Ñaûng CS. Teä haïi hôn nöõa, thöù thaàn hoïc phaûn ñaïo naøy
ñaõ ñöôïc tieáp tay bôûi moät soá linh muïc Vieät taïi haûi ngoaïi. (Xem NS
Daân Chuùa thaùng 4/98, soá 254, trang 4).
Nhöõng ngöôøi linh muïc vôùi
caùi thaàn hoïc aáu tró naøy, maø Kinh thaùnh goïi laø haïng Thôï Gian (xem
2Cor 11: 13-14), hoï ñaõ khoâng bieát, hoaëc coá yù phuû nhaän Ôn Taïo thaønh
vaø Ôn Cöùu ñoä cuûa Thieân Chuùa. Chính hoï laø nhöõng ngöôøi ñöôïc nuoâi
naáng, daïy doã, ñeå rao giaûng Tin Möøng, maø lôøi noùi vieäc laøm cuûa hoï
laïi phaûn nghòch vôùi Tin Möøng. Khi ñöa ra caùi chieâu baøi “Tröôùc khi baïn
laø ngöôøi coâng giaùo, baïn ñaõ laø ngöôøi Vieät nam”, neáu khoâng noùi laø
hoï bòp bôïm, thì phaûi noùi laø hoï quùa doát, bôûi vì hoï ñem Ñöùc Tin toân giaùo
moät laõnh vöïc thaàn thieâng vónh cöûu, so saùnh vôùi con ngöôøi laø thuï taïo
nay coøn mai maát. Chaúng leõ caùc linh muïc aáy ñaõ queân maát nhöõng lôøi
naøy cuûa Thaùnh Kinh.
1-
Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc, saùch ngoân söù Yeâreâmia, Yaveâ Thieân Chuùa noùi:
“Tröôùc khi Ta naén ngöôi trong buïng meï, Ta ñaõ bieát ngöôi.” (Yr 1: 5a).
2- Kinh Thaùnh
Taân Öôùc, thö EÂpheâsoâ vieát: “Bôûi chöng Thieân Chuùa ñaõ choïn ta trong
Ñöùc Kitoâ Gieâsu töø tröôùc taïo thieân laäp ñòa.” (Ep 1: 4-5).
3-
Kinh Thaùnh Taân Öôùc, thö Galata vieát: “Ai ñaõ ñöôïc thanh taåy trong Ñöùc
Kitoâ, thì ñaõ ñöôïc maëc laáy Ñöùc Kitoâ. Khoâng coøn Do thaùi hay Hy laïp;
khoâng coøn noâ leä hay töï do, khoâng coøn Nam hay Nöõ; vì taát caû anh em laø
moät trong Ñöùc Kitoâ Gieâsu.” (Gal 3: 28).
Vaäy
tröôùc khi caùc caùc nhaø thaàn hoïc aáy ñöôïc laø moät haït buïi ñeå thaønh
moät con ngöôøi trong buïng meï, thì caùc vò aáy laø ngöôøi nöôùc naøo? Khoâng
ai bieát. Nhöng chaéc chaén caùc vò aáy ñaõ ñöôïc Thieân Chuùa “bieát ñeán” vaø
ñöôïc loøng thöông cuûa Ngöôøi tieàn ñònh cho caùc vò aáy laøm con cuûa Chuùa,
vaø laø ngöôøi Vieät nam trong Chuùa Kitoâ Gieâsu. Moät linh muïc trong nhoùm
quoác doanh ôû Vieätnam ñaõ ñaäu baèng tieán só söû hoïc ôû Sorbone, chaúng leõ
vò ñoù laïi khoâng bieát nöôùc Vieät nam ta khoâng laäp quoác töø thuôû ñôøi
ñôøi, maø chæ môùi laäp quoác treân 4000 ngaøn naêm nay.
Hôn nöõa caùc linh muïc quoác
doanh ñeàu phaûi bieát raèng: taát caû nhöõng ai ñöôïc chòu Thanh taåy thì ñaõ
trôû thaønh chi theå trong Thaân Mình cuûa Ñöùc Kitoâ. Vì theá trong Chuùa
Gieâsu, khoâng coù tröôùc khi, sau khi, khoâng coøn phaân caùch laø ngöôøi
Vieät hay Taøu, ngöôøi Nga, hay Myõ, maø laø taát caû neân moät (1) trong Chuùa
Kitoâ. Giaùo lyù laø theá, Thaàn hoïc laø theá, vaø coøn moät ñieàu raát quan
troïng: Loøng Meán cuõng laø theá ñoù.
Cuoán giaùo lyù ñaàu tieân
Cuoán giaùo lyù ñaàu tieân vaø
caên baûn Ñöùc tin cuûa hoäi thaùnh coâng giaùo laø Kinh Tin Kính. Hoâm nay cho
duø coù vieát ra nhieàu saùch giaùo lyù baèng nhieàu thöù tieáng, cuõng khoâng
theå ñi ra ngoaøi giaùo lyù Kinh Tin Kính. Vaø Kinh Tin Kính maõi maõi laø caên
baûn Ñöùc tin cuûa moïi keû tin vaøo Chuùa Kitoâ Gieâsu vaø Ôn cöùu ñoä cuûa
Ngaøi, cho ñeán taän theá.